Katodik Koruma Ölçümü, Muayenesi ve Raporlanması
Özellikle toprağın altında kalan veya suyun içinde bulunan metal malzemeler için, örneğin borular için korozyon büyük bir tehlike demektir. Bu boruların yapıldığı malzemenin korozyona uğramaması için farklı koruma yöntemleri geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden biri katodik korumadır. Korozyonu önlemek amacı ile toprağın altında veya sulu ortamlarda boruların yanına, onlara temas edecek şekilde daha aktif bir metal yerleştirilerek yapılan bu koruma yöntemine katodik koruma denmektedir.
Katodik koruma yöntemi en fazla yer altı metal döşemeler alanında uygulanmaktadır. Bu yöntemde, korunacak metal yapıyı oluşturan bir elektrokimyasal hücre katodik duruma getirilmekte ve metal üzerinde yürümekte olan anoik tepkimeler engellenmektedir.
Katodik koruma yöntemi ilk olarak 1930’lu yıllarda uygulanmıştır, ancak günümüzde oldukça ilerleme kaydedilmiştir. Teknolojinin de ilerlemesine bağlı olarak yüksek performanslı yeni araçlar ortaya çıkmış ve katodik koruma yöntemi, korozyon ile mücadelede hem eknonomik hem de etkili bir yöntem olmuştur.
Bugün iki şekilde katodik koruma yöntemi uygulanmaktadır: dış akım kaynaklı ve galvanik anotlu. Dış akım kaynaklı katodik koruma yöntemi daha geniş yüzeye sahip alanlarda uygulanmaktadır. Bu yöntemde elde edilen doğru akımın eksi ucu korunacak olan metal mazlemeye, artı ucu ise bir yardımcı anota bağlanmaktadır. Genelde toprak altı yapılarda katkılı demir anotlar kullanılmaktadır. Galvanik anotlu katodik koruma yönteminde ise, yeraltında bulunan ve korunmak istenen metal malzemeye, kendisinden daha negatif potansiyele sahip başka bir metal malzeme bağlanarak bir galvanik pil oluşturulmaktadır. Bu şekilde korunacak olan metal yapı katot duruma getirilmiş olmaktadır. Galvanit anotlar piller gibi akım üretmektedir. Bu koruma yöntemi daha çok toprak altında bulunan akaryakıt ve doğal gaz boru hatlarını korumak için tercih edilmektedir. Toprak altına yerleştirilen LPG akaryakıt tankları galvanik anotlar ile korunmaktadır. Ayrıca sıcak su kazanlarının iç yüzeyinde, tatlı su depolama tanklarının içinde, termosifonda ve her türlü toprak ve su ile temas eden özel yapılarda galvanik anotlu koruma yöntemi kullanılmaktadır.
Katodik Koruma Ölçümleri Muayene Esasları
Katodik koruma yöntemlerinin hepsinde anotlar zaman geçtikçe tükenmekte ve beklenen katodik koruma elde edilememektedir. Eğer dış akım kaynaklı koruma yöntemi uygulanıyorsa, dış üniteleri de zamanla doğru çalışmamaktadır. Bu nedenle katodik koruma sistemlerinin, beklendiği şekilde uzun süreli çalışmaları düzenli ölçüm ve kontrollerinin yapılmasına bağlıdır. Arıza tespit edilmesi durumunda gerekli müdahaleler yapılarak koruma sisteminin devamlı çalışması ve doğru çalışması sağlanmalıdır.
Test ve muyanene kuruluşlarında görevli elektrik mühendisleri, elektrik teknikerleri ya da yüksek teknikerler tarafından katodik koruma ölçümleri, farklı boyutlardaki tesislerde, tesislerin gereklerine uygun şekilde gerçekleştirilmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde, bu tür kontrol ve muayene işlemlerinin ilgili yasal düzenlemelerde ve standartlarda yer alan kriterler saklı kalmak koşulu ile her yıl en az bir kere yapılması öngörülmektedir.
Söz konusu yönetmeliğe göre katodik koruma ölçümlerinde dikkate alınan yasal düzenlemeler şunlardır:
- Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği
- Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği
- Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği
Ayrıca bu çalışmalarda esas alınan standartlardan birkaçı şunlardır:
- TS 5141 EN 12954 Katodik koruma - Gömülü veya suya daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları için genel prensipler ve uygulama
- TS EN 13636 Gömülmüş metalik tanklar ve ilgili boru sisteminin katodik korunması